Jak skutecznie dobrać alokację aktywów do swojego portfela inwestycyjnego?
Wybór odpowiedniej alokacji aktywów to jedna z najważniejszych decyzji, przed jaką staje każdy inwestor. To właśnie od niej w dużej mierze zależy, jakich zysków możemy się spodziewać i na jakie ryzyko jesteśmy narażeni. Alokacja aktywów to nic innego jak podział naszego kapitału pomiędzy różne klasy aktywów, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości czy surowce. Jak zatem świadomie podejść do tego zadania i zbudować portfel dopasowany do naszych potrzeb i możliwości?
Podejmując decyzję o alokacji aktywów, warto oprzeć się na trzech filarach, które pomogą nam określić właściwy dla nas poziom ryzyka. Są to: umiejętność radzenia sobie ze stratą, zdolność do podejmowania ryzyka oraz potrzeba podejmowania ryzyka.
Umiejętność radzenia sobie ze stratą: Czy potrafisz spać spokojnie?
Umiejętność radzenia sobie ze stratą to subiektywna cecha, określająca naszą psychiczną odporność na wahania wartości portfela i potencjalne straty. Chodzi o to, czy jesteśmy w stanie zachować spokój i trzymać się obranej strategii w przypadku spadków na giełdzie. Jest to kluczowy element, ponieważ historia pokazuje, że inwestorzy często ulegają emocjom i sprzedają i panicznie sprzedają aktywa w najmniej odpowiednim momencie.
Według Johna Grable’a, zajmującego się profilowaniem ryzyka inwestorów, umiejętność radzenia sobie ze stratą składa się kilka elementów:
- Tolerancja na ryzyko: Gotowość do angażowania się w działania finansowe o niepewnym wyniku i potencjale straty.
- Preferencje dotyczące ryzyka: Ogólna skłonność do podejmowania większego lub mniejszego ryzyka.
- Wiedza finansowa: Poziom wykształcenia, szkoleń i doświadczenia w dziedzinie finansów. Co ciekawe, wyższa wiedza finansowa jest zazwyczaj związana z wyższą tolerancją na ryzyko.
- Doświadczenie inwestycyjne: Praktyczne doświadczenie w inwestowaniu, odrębne od samej wiedzy finansowej. Podobnie jak wiedza, doświadczenie zwykle wiąże się z większym komfortem wobec ryzyka.
- Postrzeganie ryzyka: Subiektywna ocena ryzyka związanego z inwestowaniem, która może być kształtowana przez media, otoczenie społeczne czy brak zrozumienia koncepcji finansowych. Osoby postrzegające inwestowanie jako bardziej ryzykowne, gorzej adaptują się do zmienności rynkowej.
- Opanowanie w obliczu ryzyka: Rzeczywiste zachowanie podczas trudnych warunków rynkowych. To, jak zareagujemy na spadek wartości portfela, można w pełni poznać dopiero po przeżyciu rynkowego krachu i towarzyszących mu negatywnych narracji.
Wielu ekspertów podkreśla, że najlepszą miarą tolerancji na ryzyko jest osobiste doświadczenie inwestycyjne, czyli zachowanie w obliczu niekorzystnych warunków rynkowych (np. podczas bessy). Inwestorzy często przeszacowują swoją odporność na straty, zwłaszcza jeśli ich ostatnie doświadczenia rynkowe były pozytywne. Z tego powodu, szczególnie na początku drogi inwestycyjnej, warto rozważyć bardziej konserwatywne podejście, dopóki nie przekonamy się na własnej skórze, jak reagujemy na rynkowe turbulencje.
Do oceny tolerancji na ryzyko często na świecie wykorzystuje się różne kwestionariusze psychometryczne, między innymi takie jak skala Grable-Lytton, Investment Risk Tolerance Questionnaire – IRTQ, Financial Risk Tolerance Questionnaire – FRTQ czy inne testy behawioralne. Takie narzędzia mogą pomóc w uszeregowaniu inwestorów pod względem ich skłonności do ryzyka.
W Polsce nie istnieje jedna konkretna skala psychometryczna, jak Grable-Lytton. W praktyce wykorzystuje się głównie modele wewnętrzne i autorskie kwestionariusze zgodne z wymogami MIFID II oraz wytycznymi KNF.
Warto jednak pamiętać, że wynik kwestionariusza nie powie nam wprost, jaką alokację aktywów powinniśmy wybrać – jest to raczej punkt wyjścia do dalszej analizy.
Zdolność do podejmowania ryzyka
Zdolność do podejmowania ryzyka jest bardziej obiektywną miarą niż umiejętność radzenia sobie ze stratą. Odnosi się do naszej sytuacji finansowej i tego, czy możemy sobie pozwolić na potencjalne straty bez uszczerbku dla naszego codziennego życia i standardu życia.
Kluczowe czynniki wpływające na zdolność do podejmowania ryzyka to:
- Horyzont czasowy inwestycji: Im dłuższy czas do momentu, gdy będziemy potrzebować zainwestowanych środków, tym większa zdolność do podejmowania ryzyka.
- Potrzeba płynności: Jeśli regularnie potrzebujemy środków z portfela na bieżące wydatki, nasza zdolność do podejmowania ryzyka jest niższa.
- Zdolność do absorpcji strat: Posiadanie innych aktywów, stabilnych źródeł dochodu (np. z pracy zawodowej) lub odpowiednich ubezpieczeń (np. na wypadek niezdolności do pracy) zwiększa naszą zdolność do udźwignięcia ewentualnych strat inwestycyjnych.
Istotną rolę odgrywa tu również tzw. kapitał ludzki, czyli nasza zdolność do pracy i generowania dochodu. Osoby o stabilnym zatrudnieniu, mniej podatne na wahania koniunktury gospodarczej, mogą pozwolić sobie na większe ryzyko w portfelu inwestycyjnym.
Potrzeba podejmowania ryzyka: Jakiego zwrotu oczekujesz?
Trzecim filarem jest potrzeba podejmowania ryzyka, czyli poziom ryzyka, który musimy zaakceptować, aby osiągnąć oczekiwaną stopę zwrotu niezbędną do realizacji naszych celów finansowych. Jeśli nasze cele można zrealizować przy relatywnie niskim ryzyku, warto zadać sobie pytanie, czy jest sens podejmować większe ryzyko niż jest to konieczne.
Należy jednak zachować ostrożność, jeśli nasze cele finansowe wymagają osiągnięcia nierealistycznych stóp zwrotu. W takiej sytuacji rozsądniejszym podejściem może być weryfikacja i ewentualna modyfikacja samych celów.😁
Ryzyko w różnych horyzontach czasowych
Tradycyjnie ryzyko inwestycyjne jest utożsamiane ze zmiennością wartości aktywów w krótkim okresie. Jednak dla inwestorów długoterminowych perspektywa ta może wyglądać inaczej.
- Akcje: Charakteryzują się dużą zmiennością w krótkim terminie, ale historycznie w długim okresie lepiej chroniły siłę nabywczą kapitału niż obligacje. Dzieje się tak, ponieważ wyższe oczekiwane stopy zwrotu z akcji zwykle wygrywają z inflacją w długim horyzoncie.
- Obligacje: Zazwyczaj wykazują mniejszą zmienność w krótkim okresie, ale w długim horyzoncie mogą być narażone na ryzyko inflacji.
Badania, takie jak te opublikowane przez CFA Institute, wskazują, że optymalna alokacja aktywów dla inwestorów długoterminowych może zawierać wyższy udział akcji, niż wynikałoby to z analizy krótkoterminowej zmienności. Na przykład, dla inwestora o niskiej tolerancji ryzyka, optymalna alokacja w akcje może wzrosnąć z 20% przy rocznym horyzoncie do 50% przy horyzoncie 20-letnim. Niektóre badania idą jeszcze dalej, sugerując, że nawet dla emerytów portfel składający się w 100% z akcji może być najmniej ryzykowny w bardzo długim okresie. Należy jednak pamiętać, że nawet przy długim horyzoncie, umiejętność radzenia sobie ze stratą pozostaje kluczowym ograniczeniem.
Jakie ryzyko warto podejmować?
Inwestorzy poszukujący wyższych zysków często próbują je osiągnąć, koncentrując swoje środki w pojedynczych akcjach lub branżach. Należy jednak rozróżnić dwa podstawowe typy ryzyk czyli ryzyko systematyczne oraz specyficzne.
- Ryzyko systematyczne (rynkowe): To ryzyko związane z ogólnymi ruchami na rynku, np. ryzyko posiadania zdywersyfikowanego portfela akcji w porównaniu do bezpieczniejszych obligacji. Za podjęcie tego ryzyka inwestorzy oczekują dodatkowej premii (wyższego zwrotu).
- Ryzyko specyficzne: To ryzyko związane z pojedynczą spółką, branżą czy innym specyficznym czynnikiem. Tego typu ryzyka można w dużej mierze uniknąć poprzez dywersyfikację i rynek generalnie za nie nie wynagradza dodatkowym oczekiwanym zwrotem.
Dlatego, zamiast spekulować na pojedynczych spółkach, rozsądniej jest dążyć do dywersyfikacji, eliminując ryzyko specyficzne. Jeśli chcemy podjąć większe ryzyko w celu osiągnięcia wyższych oczekiwanych zwrotów, powinniśmy koncentrować się na ryzyku rynkowym. Można to zrobić poprzez:
- Zwiększenie udziału akcji w portfelu kosztem obligacji.
- Alokację części środków w akcje o podwyższonym oczekiwanym zwrocie, np. akcje małych spółek (small cap) lub spółek wartościowych (value).
- Ostrożne wykorzystanie dźwigni finansowej, pamiętając o jej wadach i ryzykach związanych z jej stosowaniem.
Podsumowanie
Dobór odpowiedniej alokacji aktywów nie jest zadaniem łatwym i wymaga indywidualnego podejścia. Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich. Kluczowe jest zrozumienie własnej tolerancji na ryzyko, realna ocena zdolności do jego podejmowania oraz zdefiniowanie swoich potrzeb i celów inwestycyjnych. Warto również pamiętać, że charakter ryzyka zmienia się w zależności od horyzontu inwestycyjnego, a dywersyfikacja jest fundamentem rozważnego inwestowania. Co ciekawe, niektórzy eksperci, jak Meb Faber, zwracają uwagę, że choć posiadanie planu jest koniecznością, to sama precyzyjna alokacja aktywów w długim terminie może mieć mniejsze znaczenie. Tu cytat z wywiadu przeprowadzonego przez Jacka Lemparta z Mebem Faberem:
“[…] po przyjrzeniu się dwudziestu różnym modelowym portfelom i strategiom najsłynniejszych funduszy [….] w okresie obejmującym ostatnie 50 lat. Zwroty z inwestycji nie różnią się bardzo mocno między sobą, co jest zdumiewające. Tyle, że teraz trzeba pokonać kręte ścieżki, aby się tam dostać, co jest o wiele trudniejsze, niż wybór „właściwego” portfela.”
Ankieta - Analiza tolerancji na ryzyko inwestycyjne
Na zakończenie przygotowałem dla Ciebie praktyczne narzędzie. Bazując na badaniach Johna Grable’a, stworzyłem/przetłumaczyłem oryginalną ankietę (z drobnymi modyfikacjami), która pomoże Ci wstępnie ocenić własną tolerancję na ryzyko inwestycyjne.
Celem ankiety jest lepsze poznanie swojego podejścia do ryzyka i świadomość własnych preferencji inwestycyjnych. Wyniki mają charakter orientacyjny i nie powinny stanowić jedynej podstawy do podejmowania decyzji inwestycyjnych. To jedynie punkt wyjścia do głębszej refleksji nad własnym profilem ryzyka.
Po wypełnieniu ankiety automatycznie otrzymasz e-mail z wynikiem i szczegółowym opisem Twojego profilu. Dane z ankiety posłużą mi również do stworzenia zbiorczego raportu o preferencjach polskich inwestorów, którym podzielę się w przyszłości.
Ankieta jest anonimowa i po jej wypełnieniu nie zostaniesz zapisany/a do żadnej listy mailingowej. Podany przez Ciebie adres e-mail zostanie wykorzystany wyłącznie do przesłania Twojego indywidualnego wyniku ankiety.
Jeśli jednak interesuje Cię zbiorczy raport prezentujący profil polskiego inwestora, o którym poinformuję w późniejszym terminie, zachęcam do zapisania się na moją listę mailingową.
Zapraszam do udziału! Wypełnienie ankiety zajmie Ci zaledwie kilka minut, a zyskasz cenny wgląd w swoje podejście do inwestowania. W celu wypełnienia ankiety kliknij na poniższy link.
Pozdrawiam i życzę tylko udanych inwestycji!
Grzegorz
Previous Post: Aktualizacja portfeli 05.2025
Next Post: Aktualizacja portfeli 06.2025